|
аломат-белги сеҳргарларнинг сеҳри бекор қилиниши бўлса, яна бирига касалнинг шифо топиши, яна бошқасига эса ҳаммани ожиз қолдирган Қуръон бўлди.
Шунингдек Аллоҳ Таоло Ўзининг бандалар устидан Ғолиб эканини, Ўзининг мулкида бирон бир ҳодиса У Зотнинг иродасисиз бўлмаслигини баён қиляпти.
Пайғамбарларининг ҳақлигига далолат қилгувчи аломат-белгиларни кўрганларидан кейин ҳам уларга қарши чиққан, пайғамбарлардан кейин бир-бири билан урушган кимсалар бу ишларини Аллоҳнинг иродасига қарши тарзда қилмаганлар. Улар бу ишларини ўз ихтиёрлари билан қилганлар ва айни пайтда улар Яратувчининг иродасига қарши тарзда амалга ошмаган. Зеро, агар Аллоҳ истаганида уларни ҳидоят топган қилиб яратарди, улар ҳеч қачон пайғамбарларига қарши бормасдилар. Лекин Аллоҳнинг ҳикмати пайғамбарлар орқали одамларга яхшилик нимаю ёмонлик нималигини баён қилиб, кейин уларни ўз ихтиёрларига ташлаб қўйишни тақозо этди. Истасалар, яхшиликни танласинлар ва Аллоҳдан савоблар олсинлар. Истасалар, ёмонликни танласинлар ва Аллоҳнинг жазосини, азобини олсинлар. Модомики, улар ўз ихтиёрлари билан иш қилаётган эканлар, қилган ишларидан масъул бўладилар.
Шу ерда икки ишни қайтадан шарҳлаб ўтишимиз зарур. Уларни юқорида шу тафсир китобимизда айтиб ўтгандик. Лекин улар эътиборли бўлгани туфайли яна бир бор такрорлаб ўтамиз.
а) Банда бирор ишни Аллоҳнинг иродасига қарши ўлароқ ёки Аллоҳни мажбурлаб қила олмайди. Банданинг ишлари Аллоҳнинг хоҳиш-иродаси билан бўлади, деган гапнинг маъноси мана шу. Яъни, банда Аллоҳни мажбурлаб бир иш қила олмайди, дегани у ҳамма ишни Аллоҳнинг розилиги билан қилади, дегани эмас. Масалан, фалончи Аллоҳнинг хоҳиш-иродаси билан ўғирлик қилибди, дегани Аллоҳни мажбурлаб ўғирлик қилибди, дегани ҳам эмас, айни пайтда Аллоҳнинг розилиги билан қилибди, дегани ҳам эмас. Аллоҳнинг хоҳиш-иродаси, деган иборанинг шаръий маъноси бор. Яъни, бу ибора Аллоҳнинг мулкида бирор иш Аллоҳ мажбур бўлиб қолгани ҳолда юз бермайди, аксинча, ҳамма иш Аллоҳнинг хоҳиш-иродаси билан юз беради, деган маънони англатади. Унинг луғавий маъносига келсак, ирода қилди ёки хоҳлади, дегани рози бўлди, дегани эмас.
б) Банда ўзининг барча ихтиёрий ишларига жавобгардир. Яхши бўлса, мукофотини олади, ёмон бўлса жазосини олади.
104-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232